تخت شیرین
درباره تخت شیرین
تخت شیرین نام مجموعه‌ای تاریخی و باستانی است که در شهرستان صحنه، بخش مرکزی روستای گاماسیاب، شش کیلومتری جنوب شرقی بیستون و در محدوده بین روستای سرماج و پل شاهی واقع شده است و بخشی از مجموعه باستانی بیستون است.
این مجموعه شامل تخته سنگی به ابعاد بیش از سه متر در سه متر و ضخامت بیش از پنجاه سانتی‌متر است و مجموعه نام «تخت شیرین» را از همین تخته سنگ باستانی گرفته است؛ شیرین در ادبیات تاریخی ایران بانوی ارزشمند و نماد عشق پاک است، قصه‌های فراوان از تقابل و تعامل‌های او با فرهاد و خسرو، پادشاه ساسانی، در فرهنگ و زبان مردم ایران و استان کرمانشاه جذابیت مناطق منسوب به او را افزایش داده است.
در ادبیات مردم بومی منطقه بیستون و صحنه، تخته سنگ موسوم به تخت شیرین به افسانه فرهاد کوه کن نسبت داده شده است و این تخته سنگ را متعلق به شیرین، معشوقه فرهاد و همسر ارمنی خسرو پرویز می‌دانند؛ گویی فرهاد کوه کن این تخته سنگ را برای شیرین و برای یادمان این عشق تراشیده است.
مجموعه تخت شیرین محوطه‌ای به طول بیش از سه کیلومتر و عرض بیش از یک کیلومتر دارد که در برگیرنده؛ تخته سنگ شیرین، آثاری از بناهای دوره ساسانی و اسلامی، بلوک‌های تراش خورده، بقایای دیوارهای بسیار قدیمی و مصالحی چون لاشه سنگ و گچ و ساروج است.
تخت شیرین کجاست؟
تخت شیرین در جنوب شرقی مجموعه تاریخی، باستانی و ثبت جهانی شده بیستون، در کنار رودخانه گاماسیاب و نزدیک روستای «یکدانگی» قرار دارد.
فاصله و زمان مورد نیاز برای رسیدن و بازدید از این جاذبه تاریخی از مهم‌ترین نقاط شهری به شرح زیر است:
- فاصله این جاذبه از شهر هرسین سی کیلومتر و بیست و هفت دقیقه است.
- فاصله این جاذبه از بیستون بیست و پنج کیلومتر و بیست و دو دقیقه است.
- فاصله این جاذبه از شهر تهران چهارصد و شصت کیلومتر و شش ساعت است.
- فاصله این جاذبه از شهر کرمانشاه چهل و هفت کیلومتر و چهل و دو دقیقه است.
تخت شیرین مربوط به چه زمانی است؟
مجموعه تخت شیرین در روستای گاماسیاب در صحنه و نزدیک به بیستون متعلق به دوره ساسانیان بوده و از نام شیرین می‌توان حدس زد که شاید متعلق به دوره خسرو پرویز بوده است.
خسرو پرویز در دو دوره از پادشاهان ساسانی بوده است که دوره دوم حکمرانی او از سال ۵۹۱ میلادی (۱۴۳۲ سال پیش از امروز) آغاز می‌شود بنابراین با توجه به اینکه شیرین معشوق و همسر خسرو پرویز بوده است، کم‌ترین قدمت این جاذبه به همین سال‌ها و دستکم به ۱۴ قرن پیش برمی‌گردد.
پژوهشگران باستان شناس هنوز کاوشی درخور منطقه تخت شیرین انجام نداده‌اند؛ بنابراین اطلاعات کمی در مورد قدمت و کیفیت این محوطه باستانی در دست است؛ از جمله این اطلاعات، یکی انتساب این محدوده به دوره سپسین ساسانی و قرن‌های نخستین اسلامی و دیگر منسوب به دوره حکمرانی خاندان حسنویه در قرن چهارم هجری است (آل حسنویه (۳۴۸–۴۰۵ق)، خاندان کردان برزیکانی شیعه از سلسله‌های نیمه باختری ایران که در سده ۴ق/۱۰م در کوه‌های زاگرس، کردستان، کرمانشاه، همدان، ایلام و لرستان تا نزدیک به خوزستان فرمانروایی کردند).
گویا به فرمان این خاندان، بنای شهری موجود در تخت شیرین را تخریب کرده و با بقایا و مصالح آن، «قلعه سرماج» را می‌سازند، قلعه سرماج در روستای سرماج بنا شده بود که امروزه بقایای آن موجود است؛ این قلعه را خاندان حسنویه برای «بدربن حسنوی» ساخته بوده‌اند.
در بسیاری از منابع تاریخی و به قلم تاریخ نویسانی چون ابن فقیه، حمودی و اصطخری آمده است که در منطقه کنونی تخت شیرین، شهری با نام «ابو ایوب» موجود بوده که بعدها از میان رفته است؛ این شهر را ابو ایوب، یکی از بزرگان قبیله «بنی جُرهم» بنا کرده بود و شاید همان شهری بوده که بعدها توسط خاندان آل حسنویه خراب شده و پایه ساخت قلعه سرماج قرار گرفته است.
گالری تصاویر تخت شیرین
