شهرستان کنگاور
درباره کنگاور
شهر کنگاور شرقی‌ترین منطقه استان کرمانشاه و سرحد این استان به سمت داخل ایران است و استان کرمانشاه را با استان همدان همسایه کرده است.
کنگاور نیز مثل دیگر شهرهای استان کرمانشاه در دامنه رشته کوه زاگرس واقع شده و همین موقعیت جغرافیایی و همجواری با کوه‌های مرتفع باعث پدید آمدن آب و هوایی مطبوع و اقلیمی سرسبز و مملو از مزارع و باغ‌ها در تمام شهرستان شده است.
ریشه نام شهرستان کنگاور
قدمت شهر کنگاور بسیار طولانی و به زمان رویارویی ایرانیان و یونانیان برمی‌گردد و طبق گفته ویلیامز جکسون (1869-1937/AbrahamValentine Williams Jackson)، نخستین ایران شناس بزرگ آکادمیک آمریکایی، در کتاب «ایران در گذشته و حال»، کنگاور شهری محصور در تپه ماهورها بوده که پیرامون شهر را برج‌هایی بلند محافظت می‌کرده‌اند؛ بنابراین ریشه نام «کنگاور» را بایست در همین پیشینه تاریخی جست و جو نمود.
لفظ «کنگاور» امروزی، تغییر یافته واژه‌هایی چون «کن‌گه‌وه‌ر»، «کن‌که‌وه‌ر» و «کن‌کوبار» یونانی است که همه این صورت‌های لفظی، از صورت اوستایی «کن‌ها‌وه‌را» مشتق شده‌اند؛ جزء نخست این واژه یعنی «کن‌ها» اسم خاص بوده و دلالت طبیعی بر یکی از محله‌های بومی منطقه داشته است و جزء دوم این ترکیب یعنی «وه‌را» در زبان‌های اوستایی و دیگر زبان‌های باستانی ایران، پسوندی اسم ساز به معنای حصار، دژ و قلعه است.
این پسوند در بسیاری از نام‌ها و ترکیبات اساطیری در ادبیات گذشته ایران زمین تکرار شده است. در نتیجه می‌توان معنای نام «کنگاور» را به زبان امروزی «قلعه‌کنگه» دانست؛ یعنی قلعه یا دژی که در منطقه کنگه است.
اقلیم شهرستان کنگاور
طبیعت این شهر به دلیل کوهستانی بودن، همچون دیگر نقاط رشته کوه زاگرس و به دلیل وجود سراب‌ها، چشمه‌ها و رودخانه‌های زیاد بسیار سرسبز بوده، دارای پوشش گیاهی و جنگلی متنوعی است.
پارک‌ها و بوستان‌های تفریحی در داخل مناطق مسکونی، در کنار باغ‌ها و مزارع و این همه در جوار بیشه‌ها و جنگل‌های طبیعی، مجموعه‌ای زیبا و فضایی بهشت گونه پدید آورده است؛ این اقلیم سرسبز و مملو از گل‌زارها و مزارع رنگارنگ است.
قدمت شهرستان کنگاور
پیشینه کنگاور در جایگاه یک شهر و به عنوان مرکزی برای تجمع انسان‌ها، به دوران پیشا تاریخی برمی‌گردد و این از کشفیات و آثار به دست آمده در کاوش‌های باستان شناختی دریافت می‌شود.
در حقیقت به دلیل اقلیم مناسب و موقعیت جغرافیایی و تجاری منطقه، همیشه و در هر دوره تاریخی، محل سکونتی متمدن برای انسان‌ها و گاهی مرکز تاج گذاری حاکمان و پادشاهان بوده است.
معبد آناهیتا و دیگر آثار به جا مانده از دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی گویای اهمیت این منطقه بوده، تا جایی که در دوره‌هایی تبدیل به پایتخت تابستانه این امپراتوری‌ها شده است.
این شهر در زمان‌ها و دوره‌های سپسین مرکز حاکم‌های محلی بوده است؛ در دوره قاجار حاکم غرب ایران، ساری اصلان، این شهر را مرکز خود قرار داده است و عمارت تاریخی و زیبای ساری اصلان در مرکز شهر کنگاور یادگار این دوران است.
جاذبه‌های گردشگری شهرستان کنگاور
شهر کنگاور یکی از غنی‌ترین هدف‌های گردشگری در استان کرمانشاه و ایران است؛ در تمام شاخه‌های گردشگری، تاریخی، مذهبی، طبیعی و تفریحی، جاذبه‌ها و مکان‌های دیدنی دارد.
برخی از مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری تاریخی در این شهر عبارتند از؛ معبد آناهیتا، گودین تپه، حمام بزرگ، خانه ساری اصلانی، حمام توکل، پل کوچه، تپه برج، تپه گوری و تپه جهودا. شهر کنگاور در زمینه گردشگری مذهبی نیز، از مکان‌ها و جاذبه‌های متنوعی برخوردار است؛ از جمله این جاذبه‌های مذهبی می‌توان به امام زاده باقر، امام زاده سید جمال الدین، بقعه قبر آقا، بقعه محمد ابراهیم، مسجد جامع، مسجد امام زاده و بسیاری دیگر از اماکن مذهبی اشاره نمود.
جاذبه‌های طبیعی و تفریحی در این شهر، به دلیل نوع آب و هوا و اقلیم مساعد، بسیار متنوع و فراوان است؛ جاذبه‌های طبیعی – تفریحی شهر کنگاور عبارتند از: چشمه عبدل، سراب کنگاور، چشمه دارصیفور، چشمه هندی آباد، معدن باغ ملی، معدن چل مران، معدن اله دانه و بسیاری از مناطق دیدنی و سرسبزی چون باغ‌ها و بوستان‌های طبیعی و تفریحی که در فصل‌های تابستان و بهار جاذبه‌های مطبوع و دلنشینی برای گردشگران پدید می‌آورند.
فرهنگ، سنت، پوشش و زبان مردم شهرستان کنگاور
شهر کنگاور از جنبه مردم شناسی دارای تنوع بالایی از زبان، مذهب، نژاد و آداب و رسوم است و مردمان این شهر در طول تاریخ و با وجود تفاوت‌های طبیعی در زبان و مذهب و دیگر جنبه‌های فرهنگی، در نهایت تساهل و آشتی در کنار هم زندگی کرده، فرهنگ و تمدن تاریخی شهر کنگاور را از نیاکانشان به نوادگان انتقال داده‌اند.
فراوانی و توزیع نژادی – زبانی مردم این شهر بسیار متنوع بوده، از اقوام، نژادها و زبان‌های فارسی، کردی و لری در قالب اکثریت، تشکیل شده است؛ از سویی در دوره‌های سپسین، بخش‌های زیادی از مناطق پیرامون شهر کنگاور میزبان اقوام و مهاجران ترک زبانی بوده که در طول زمان بومی این شهر شده‌اند؛ همچنین جمعیت زیادی از ایلات کوچ رو و لک زبان نیز در مناطق حاشیه‌ای شهرستان یک جانشین شده‌اند و امروزه جزئی از بافت جمعیتی شهر به حساب می‌آیند.
تنوع زبانی شهر کنگاور نیز به شکل طبیعی تابع همان تنوع نژادی بوده، از فارسی معیار تا فارسی موسوم به کرمانشاهی، زبان کردی با گویش‌های مختلف، زبان‌های ترکی و لری و لکی را می‌توان در شهر و ناحیه کنگاور مشاهده کرد.
از مهم‌ترین جلوه‌های متنوع فرهنگی در شهر کنگاور، رنگارنگی فرهنگ پوشش، خوراک و آواها، سازها و نغمه‌های موسیقیایی موجود در زندگی مردم است.
این جلوه‌های فرهنگی و رنگین کمانی، خود محصول و نتیجه همان بافت متنوع در نژاد و زبان مردم کنگاور بوده که در طول تاریخ، فرهنگی غنی از برآیند این گوناگونی به بار آورده است.
وجود قشرهایی از مردم که از نظر نژادی و مذهبی به آیین یارسانی تعلق دارند، مقام‌های این قوم در موسیقی تنبور و همسایگی آن با موسیقی بومی خود کنگاور باعث شده که کنگاور مرکزی باشد برای کارگاه‌های سازسازی، اساتید موسیقی و نوازندگان و خوانندگانی که با شعبده پنجه‌ها و اعجاز حنجره‌ها، روح حاکم بر شهر را در نغمه‌های زیبا و اصیل غرقه نمایند.
در مورد سفره آرایی بومی و فرهنگ غذاهای سنتی، شهر کنگاور مثل بیشتر شهرها و مناطق استان کرمانشاه، دارای تنوع بالایی در غذاها، خوراکی‌ها و بخش شیرینی‌ها و نان‌های محلی است.
از غذاهای سنتی شهر و شهرستان کنگاور خورشت خلال بادام، آش عدس، آش عباس علی، حلوای مخصوص کنگاور، آش ترخینه و آش دوغ بسیار معروف و مورد توجه مسافران و گردشگران است.
مردم شهر و ناحیه کنگاور در نوع پوشش و به ویژه پوشش زنان شهر، از سبک و دوخت و رنگ‌های مخصوص به فرهنگ خود استفاده می‌کنند و قسمت‌های متنوع و اجزای مختلف لباس‌های محلی در این منطقه، مدل‌ها و نام‌های متفاوتی با دیگر شهرها دارد.
مواد اولیه بافت و دوخت لباس‌ها و دیگر پوشش‌ها از پشم مرغوب گوسفندی و نخ اولیه برای تولید گلیم‌ها، فرش‌ها و دیگر زیراندازها از پشم، مو و پوست انواع حیوانات گرفته می‌شود؛ تولید چنین محصولاتی افزون بر محلی بودن، به صرفه بودن و علاوه بر زیبایی و خاص بودن سبک آن‌ها، از ویژگی ارگانیک بودن برخوردار بوده، صدمه نزدن به طبیعت یکی از امتیازاتی است که در تولید و مصرف چنین لباس‌ها و تن‌پوش‌هایی لحاظ شده است.
مکان های دیدنی شهرستان کنگاور
غذاخوری‌های کنگاور
آداب و رسوم مردم کنگاور
فرهنگ مردمی شهرستان کنگاور در مراسم، مناسک، اعیاد، جشن‌ها و آیین‌های رنگارنگ، دارای تنوع بسیار کهنی است که در ایام مختلفی از سال، فضای شهر را همچون نمایشگاهی بزرگ به محلی برای برگزاری این آداب فرهنگی تبدیل می‌کند.
بخش بزرگی از این آیین‌ها و مناسک ریشه در باورهای مذهبی و اعتقادات مردم شهر دارد که با توجه به دیرینه بودن این جلوه‌های فرهنگی، آداب به جا آوردن آن‌ها رنگ و بوی محلی و اقلیمی به خود گرفته است.
جدا از آیین‌ها و مراسم متعارفی که در جای جای ایران و استان کرمانشاه رواج دارد، جشن‌هایی مثل جشن خرمن و «جشن شال‌ده‌رکۀ» خاص همین منطقه است که تماشای آن بسیار لذت بخش و شور آفرین است.
بازی‌ها و سرگرمی‌های بومی و محلی شهر کنگاور همگی برگرفته از واقعیت زندگی و نشانه فرهنگ کار و سلحشوری در پیشینه این شهر است، از این بازی‌ها که بیشتر جنبه تفریحی و کارکرد اجتماعی داشته‌اند می‌توان به این نمونه‌ها اشاره کرد: قایم‌باش، خروس‌جنگی، هفت‌سنگ، الک دولک و شاه وزیر.
در بخش فرهنگ موسیقایی و آیین‌های آوازی، شهر و مردمان کنگاور از سازها و آلات موسیقی متنوعی از قبیل سرنا، تنبور، سه تار، دهل و دف استفاده می‌کنند و از آوازهای بومی کنگاور باید آواز «هوره» را ذکر کرد که در کنگاور همچون دیگر شهرهای استان کرمانشاه، رنگ و طرز و سبک مخصوص به مردمان این منطقه را گرفته، شعرها و تحریرهای خاص خود را به آواز عام هوره افزوده‌اند.
مراکز درمانی شهرستان کنگاور
صنایع دستی و سوغات کنگاور
در اهمیت صنایع دستی شهر کنگاور همین بس که بزرگی چون استاد یدالله اشرفی را در زمینه ساخت و تولید سازهای موسیقی به فرهنگ موسیقایی ایران و دیگر جوامع انسانی هدیه کرده است؛ استاد اشرفی از این شهر نمادی برای جایگاه کنگاور در حوزه ساخت ساز است و مرکز این صنعت را بایست روستای «فش» دانست؛ روستایی که از دیرباز محل و مرکز کارگاه‌های ساخت ساز بوده، بهترین و مرغوب‌ترین آلات موسیقی سنتی و بومی را در کارگاه‌های این روستا ساخته‌اند.
سازهای سه تار و تار و تنبور در روستای فش و در دیگر مناطق شهر کنگاور از چنان کیفیت موسیقایی برخوردار است که امروزه به برندی جهانی در این حوزه مبدل شده است.
از محصولات دیگر شهر کنگاور که همیشه و در قالب سوغات دست و نگاه خریداران و گردشگران را به خود جلب نموده، یکی انواع گلیم و گبه و دیگری محصولات منبت کاری شده این شهر است.
چیق، فرش، گبه، گیوه و انواع دیگر البسه‌ها و تن پوش‌های محلی از مجموعه صنایع دستی و انواع غذاها، نان‌های سنتی و کلوچه‌های محلی در بخش خوراکی‌ها از دیگر محصولات سوغاتی است که در دسترس و در معرض بازدید و خرید گردشگران قرار دارد.
سوغاتی‌هایی که بخش زیادی از تجربه و حظ گردشگری را در خود داشته، هاله زیبایی و لذت تماشا را با خود به زندگی گردشگران برده، یاد ایامی را که از این شهر بازدید کرده‌اند در خاطر خریدارانش زنده نگاه می‌دارد.
در بخش صنایع دستی، گلیم و موج بافی، نمد مالی، قلم زنی، قالی و پرده بافی، چیق بافی و ساخت گیوه، هر کدام در شهر کنگاور از سبک و شیوه خاص مردم این شهر تاثیر گرفته، چنان که در برخی از این رشته‌ها اساتید، کارگاه‌ها و برندهای معروفی را به بازار استان، کشور و همچنین بازارهای بین المللی معرفی کرده است؛ برای مثال قلم زنان امروز کنگاور از نوادگان استاد علی اکبر عین القضایی هستند که از اساتید به‌نام در رشته قلم زنی بوده است.
پیشنهاد کرمانشاه گشت در سفر به کنگاور
به دلیل موقعیت جغرافیایی شهرستان کنگاور که در مرز شرقی استان کرمانشاه واقع شده و به عبارتی می‌توان گفت که کنگاور دروازه ورود ایرانیان به استان کرمانشاه است و همچنین به دلیل غنا و تنوع زیادی که شهر کنگاور در بخش‌های چهارگانه گردشگری، یعنی جاذبه‌های تاریخی، مذهبی، طبیعی و تفریحی دارد به تمام مسافران، زائران و گردشگران عزیز که قصد مسافرت به استان کرمانشاه را از جانب شرقی دارند پیشنهاد می‌شود که؛ دست کم دو روز را به بازدید از مکان‌ها و جاذبه‌های شهر کنگاور اختصاص دهند.
برای بهینه‌تر شدن سفر و بیش‌ترین استفاده از زمان از مسیرهای ویژه گردشگری که در سامانه کرمانشاه گشت در اختیار بازدیدکنندگان قرار گرفته استفاده نمایید.
از سویی شهرستان کنگاور به دلیل موقعیت ویژه‌ای که دارد، آن دسته از گردشگران که هم در رفتن و هم در بازگشتن از این شهر می‌گذرند، می‌توانند برنامه بازدید از جاذبه‌های شهر را به دو گروه تقسیم کرده، تعدادی را در مسیر رفتن و تعدادی از مکان‌ها را در زمان برگشت مورد بازدید قرار دهند.
اقامتگاه های کنگاور
در سفر به کنگاور کجا اقامت کنیم؟
گالری تصاویر شهرستان کنگاور
