شهرستان پاوه

پاوه (پاوه‌ رجا: برپای‌ خاسته یا پاو: سردار سپاه یزدگرد سوم): نگین گردشگری ناحیه اورامانات و استان کرمانشاه است. شهر پاوه در میان منطقه وسیع و متنوعی از حیث اقلیمی، در گستره اورامانات پدید آمده که ‌کوه‌های شاهو و آتشگاه، این منطقه را در میان گرفته‌اند؛ هرچند زیست‌ جهانی که نام اورامانات (هورامانات) را بر خود دارد چنان وسیع است که از یک طرف میان استان‌های کرمانشاه و کردستان، و از سویی میان کردستان ایران و کردستان عراق اشتراک سرزمینی و زیست‌ بومی دارد.

اقلیم شهر پاوه

ناحیه اورامانات، به‌ ویژه بخشی از آن که، سهم استان کرمانشاه ‌است، جاذبه‌های فراوانی در صنعت گردشگری دارد که می‌تواند در جایگاه نخست گردشگری استان کرمانشاه قرار بگیرد.

بخش اورامانات استان کرمانشاه، با مرکزیت شهر پاوه، مثل دیگر مناطق خواهرخوانده‌اش در استان کردستان و در کشور عراق، لبریز و پراپر از انواع رنگ‌ارنگ جاذبه‌ها و چشم‌اندازهای تاریخی، طبیعی، مذهبی، تفریحی ا‌ست؛ این مکان‌های گردشگری، با نظر به آب و هوای سرد و مرطوب این اقلیم که گاهی، اندکی هم تمایل به اعتدال بهاری دارد، گردشگران ایران‌ وطنی و «انیرانی» را در تمام فصل‌های سال به آغوش دشت و دامن و مرغزاران‌اش فرامی‌خواند.

جاذبه‌های گردشگری شهر پاوه

باری اگر به احترام قدسی مکان‌های مقدسه، شرح میزبانی و مهمان‌ نوازی اورامانات پاوه را از مساجد، تکیه، خانقاه و مقبره‌ها آغازکنیم، از مسجد تاریخی حضرت عبدالله و مسجد باستانی خضر زنده در شهر پاوه آغاز می‌کنیم؛ مسجد خضر که به دیرسالی افزون‌تر از هفت‌ صدسال رسیده، سازه‌ای منحصر به‌ خویش و ساخته‌ شده از مصالح بومی چوب و خشت و خاک است که جدا از شبستان و چله‌ خانه، ایوانی چهار ستونه نیز از چوب گردو دارد؛ این مسجد را معماری قاضی‌ نام که امروزه به قاضی‌ جبريیل مشهور است،‌ ساخته‌است.

از تکیه‌های شهرستان پاوه، که جدا از کارکردهای معنوی – مذهبی، جذابیت‌های سیاحتی هم دارند، یکی تکیه شیخ‌ نصرالدین‌خالصی و دیگر تکیه‌ – خانقاه نقشبندی‌ست، همانگونه که نامش پیداست، ازآن دراویش نقشبندی است که تا  امروزه‌ روز نیز محل گرد هم‌ آمدن این درویشان و مکانی برای انجام فرایض مخصوص به آن‌هاست.

به هر روی ازجمله مقبره‌های مقدس پاوه، چند بارگاهی‌ست که مهم‌ترین‌شان مقبره کوسه‌ هجیج، پیرپرچین، سید محمد اصفهانی و مقبره سلطان‌ اسحاق هستند؛ از این قبله‌ گاه‌های زیارتی، مقبره اصفهانی که یادگار روزگاران صفوی و در جاده پاوه به سمت سراب‌ هولی واقع‌ شده و نیز مقبره سلطان‌ اسحاق که سایه سعادت بر سر روستای شیخان کشیده؛ هر دو مقبره از مکان‌های تاریخی و مذهبی‌ست که کشش بسیاری برای گردشگران دارند؛ این جذابیت در کنار محیط خرم و سرسبزی طبیعت پیرامونی، لذت دیدار طبیعت‌ گردان و دلبستگان به تاریخ و تاریخ مذهب را چند چندان می‌کند.

در ادامه می‌رسیم به غارها و یخچال‌های طبیعی پاوه؛ این پدیده‌های طبیعی که با توجه به سردسیری و برف‌ باری منطقه، شاید در بوم‌ گاه سرزمینی ایران بی‌تا بوده‌ باشند؛ چنان‌ گونه چشم‌ اندازی را آفریده‌اند که حضور گردشگران را در سحر سکوتی عمیق و از سر رضا و رغبت فرو می‌برند؛ از یخچال‌های هماره ‌در هر ‌فصل‌ ماندگار، که بزرگ‌تر و زیباترند، یخچال‌های پیازدول (دره گل پیاز) و میشی‌ْ ئاو (آب‌ میش) هستند که رغمارغم دیدار گردشگران، مکانی بکر برای عکاسان و فیلم‌ سازان و مستندکاران هستند.

در مورد غارها ناگفته نماند که؛ غار مورگه در جوار مرز ایران – عراق و در دل جنگل‌ها و بیشه‌های مرخیل قرار گرفته، پدیده‌ایست صعب و حماسی که طبیت‌ گردان و ورزشکاران سنگ ‌و ‌صخره‌ نورد را چنان‌ چون سلحشورانی به فتح خویش می‌خواند.

حکایت حسین‌ کوه‌ کن، حکایت اسطوره‌ای معاصر و امروزین است که به‌ درستی و از سوی خود مردمان اورامانات به نام نامی فرهاد ثانی، فرهاد زمان و کوه‌ کن زبان‌زد شده‌ است؛ این خلف پیر پیکر تراش، پخته‌ مردی با نام حقیقی حسین عثمانی ا‌ست که خانه‌ غارهایی تودرتو و چند واحده و چندین ‌اتاقی در دل کوه نقر کرده که بی‌گمان بی‌نظیر و در مقام قیاس، شانه‌ به‌ شانه هنر معمارانه نیاکان باستانی – ساسانی خود ساییده‌است.

از مجموعه رنگین‌ کمانی جاذبه‌های گردشگری اورامانات، در بخش گردشگرانه طبیعی- تفریحی، شماری مکان‌ها هست که فراوانی حیرت‌ زایی دارند؛ مثل سراب هولی؛ آبشاران شه‌ لم‌ ئاو (شلماو)، درگ‌ ماله، دشه، ده‌ ری‌ به‌ر و شرکان؛ که نمونه‌ای‌تر میان این‌ها یکی دشه در آغوش کوه آتشگاه است و آبش برساخته قطره‌های روحانی و متبرک است و دیگری آبشار شرکان در دامنه‌های کوه دالانی و نیز در جوار روستاییست که نام روستا شرکان ا‌ست.

آبشار شرکان، مانند بسیاری از آبشارهای ناحیه اورامانات، در حقیقت مجموعه‌ای از آبشارهای بزرگ، بلند، کوتاه، فصلی و دائمی هستند. از چشمه‌ها، که بسیارشان مادران زاینده این آبشارانند، کانی‌ ئه‌ ورنج (چشمه‌ اورینج)، ویمیر، هانه‌ برالو، هانه‌ ساو، هانه‌ کوان و چشمه بل چشم‌ گیرتر از دیگر مادرانند.

از اینان دو چشمه‌ بانوی آخری، یعنی هانه‌ کوان و بل اهمیت ویژه‌ای دارند که ناشی از هاله‌ های قدسانه – باستانی این چشمه‌هاست؛ گویی از زبان اهل پژوهش، هانه‌ کوان و بل (که از دامنه‌های کوه آتشگاه خرامیده و در مسیر و جوار هجیج عیان می‌شود)، هر دو نمادهایی برای ایزد – بانوان بابلی هستند و نام «بل» نیز از واج واپسین نام «بابل» بر این چشمه نشسته‌ است.

جنگل‌ها و درختانی که وصفشان رفت از دامنه‌های شاهو، آتشگاه، کریسان و ریاو که‌و می‌آغازند و تا دشت‌های هموار ناحیه امتداد می‌یابند؛ حاصل این گسترش، پدید آمدن بیشه‌ پارک‌های طبیعی – جنگلیست که بزرگ‌ترین و خیال‌انگیزترینشان منطقه‌های جنگلی کوی‌ مه‌ کال و دالانی هستند

ییلاق‌های ویمیر، سه‌ ردره و دشت‌گلال در کنار دره‌ گنجه که مسیری سخت اما شایان سختی، به سمت روستای دشه دارد و دره‌ زینه که همجوار روستای دودان است و همچنین دره‌ سیروان که دره مشایعت‌ کننده رود بزرگ سیروان است، این همه و دو سه‌ چهار چندان ناهمواری و عوارض دره‌ای‌ شکل، سیروان را و بی‌شمار جویبار – خواهران بزرگ و کوچک‌اش را از سرچشمه‌های کوهستانی تا سرمنزل‌ها سر دست می‌برند و سیروان را مهم‌ترین رود اورامانات کرده‌اند و در تمام این بستر که خرامگاه سیروان است، هرگاه و هرگوشه چشم بیننده تجلیگاه زیبایی هنرمندانه مکان‌های تاریخی، مذهبی، طبیعی و تفریحی می‌گردد؛ مثل سد داریان که کمربند زرینی‌ست بر کمرگاه سیروان مادر…