شهرستان جوانرود

ریشه نام جوانرود

نام شهر «جوانرود» یا به گویش محلی «جوانرو»، ترکیبی از دو جزء «جوان» و «رو» بوده، پسوند «رو» برخلاف تصور عموم «رود» نیست و این تغییر ناشی از فارسی شدن کلمه است؛ «رو» در زبان کردی و در ترکیبات دیگری چون ناورو (میان‌رو) به معنای دشت، جلگه و زمین‌های همواری است که در حد فاصل دو رشته‌ کوه قرار گرفته باشند.

جزء «جوان» نیز یا صفتی در زبان کردی به معنای زیبا است (دشت زیبا) و یا به احتمال زیاد، اسم مکان و اسم خاص بوده، صورت دیگری از «ژوان» باشد. البته نام شهرستان و شهر جوانرود در گذشته قلا، و قلاگیان بوده، امروزه نیز مردم بومی گاهی از خود شهر با نام قلا نام می‌برند که به معنای قلعه بوده و یا به شکل مجاز به معنای شهر و مرکز جمعیت است؛ حمدالله مستوفی، جغرافیدان ایرانی از این شهرستان با نام «الانی» یاد می‌کند.

قدمت شهرستان جوانرود

از نظر پیشینه تاریخی، شهرستان جوانرود دارای قدمتی طولانی بوده، در هر عصری از تاریخ باستان تا زمان‌های نزدیک محلی برای زندگی و تجمع انسان‌ها بوده است؛ وجود قلعه‌های فراوان در این منطقه، که به دوره‌هایی از گذشته چون اشکانیان و ساسانیان اختصاص دارد، نشانه دیگر کهنسالی این سرزمین است.

در آثار مکتوب از شهر هفتصد ساله جوانرود نام برده شده، آن را صاحب حکومت دانسته‌اند و یکی از بخش‌های هجده‌ گانه سنندج قدیم بوده است. حاکمیت محلی این منطقه بیش‌تر در دست والی اردلان و احمد بیگ‌ جاف بوده است بنابراین تا همین امروز بیشتر مردم این منطقه جاف و از طایفه بیگزاده‌های جوانرود می‌باشند.

اقلیم شهرستان جوانرود

این شهر همانند دیگر نواحی زاگرس، بسیار زیبا، دیدنی و دارای جاذبه‌های متنوع برای گردشگری است؛ این شهرستان که نسبت به شهرستان روانسر در سمت دیگر کوهستان شاهو و در دامنه‌های سرسبز آن قرار گرفته، یکی از پرباران‌ترین نواحی استان است.

وفور چشمه‌ها، آبشارها، رودخانه‌ها و نهرهای فصلی، در کنار هوای معتدل و مایل به سرمای کوهستان، منطقه‌ای بهشتی پدید آورده است که از نظر پوشش گیاهی، جنگل‌های طبیعی، تنوع در زیست جانوری و دشت‌های مملو از گل‌های طبیعی و دارویی بی‌نظیر است؛ به دلیل مرغوبیت خاک و مطلوب بودن آب‌ و هوا، انواع محصولات کشاورزی در مزارع جوانرود و انواع دام‌ها در بخش دامپروری از کیفیت بالایی برخوردار است.

جاذبه‌های گردشگری شهرستان جوانرود

این شهر از نظر تاریخی – اقلیمی، در امتداد تاریخ و جغرافیای منطقه است؛ بنابراین از نظر جاذبه‌های تاریخی و باستانی ادامه مجموعه بیستون و طاق‌ بستان در شرق خود و از نظر جاذبه‌های طبیعی متصل به اورامانات و پاوه در شمال خود است بنابراین دارای مکان‌های گردشگری و جاذبه‌های متنوع و فراوانی در بخش‌های تاریخی و طبیعی -‌ تفریحی است.

از سویی بافت مذهبی شهر، سبب ایجاد خاستگاه‌های ادیان باستانی در طول تاریخ شده است، پس از منظر جاذبه‌های مذهبی و اماکن مقدس، یکی از اهداف گردشگری مذهبی است.

شماری از جاذبه‌ها و مکان‌های گردشگری در شهرستان جوانرود عبارتند از: غار کاوات، روستای شبانکاره، روستای سفیدبرگ که مرکز ماهی قزل‌ آلا است، آبشار سه‌ طبقه سیاران، روستای سیاران نهرآب، قلعه بردزنجیر متعلق به عصر اشکانی و ساسانی، روستای هوان‌ دران و کل دهستان بازان، پلنگانه، رود لیله، قلعه چنگیز خان، قلعه آلانی و نقاره‌ خان، قلعه دوان، برج جوانرود، تپه ‌صفی‌ خان، پارک هلانیه، سراب سرود، سراب بالاخانی، راه شروینه، مسجد جامع قدیم که متعلق به قرن دوازده هجری است، مسجد جامع جدید، مسجد شافعی، مسجد قبا؛ از معروف‌ترین جاذبه‌های تجاری شهرستان جوانرود بازارچه‌های سه‌ گانه آن، یعنی بازارچه مرزی، بازارچه محلی و بازارچه جدید است.

فرهنگ، سنت و زبان مردم جوانرود

مردم شهرستان جوانرود به زبان کردی با گویش جافی صحبت می‌کنند، که یکی از گویش‌های نزدیک به گویش هورامی است. اکثریت مردم دارای مذهب تسنن در شاخه شافعی هستند؛ اما گروهی کوچک ساکن روستاهای جنوبی شهرستان و یا مهاجرینی که امروزه بومی جوانرود شده‌اند شیعه هستند.

مردم شهرستان جوانرود در دیگر مظاهر فرهنگی مانند سنت‌ها و آیین‌ها، با مناطق همجوار خود چون روانسر، پاوه و اورامانات اشتراکات زیادی دارند، در بیش‌تر موارد دارای همان سنت‌ها در پوشش، فرهنگ غذایی، بازی‌های محلی و… هستند.

از آیین‌هایی که مختص جوانرود بوده و کاملاً رنگ فرهنگی این مردم را دارد، مراسم مذهبی و جشن‌های رمضان و عید فطر است که در آن‌ها مولودی‌ خوانی برپا می‌کنند؛ در مراسم «پرسه» یا سوگواری نیز، آداب و سبک مخصوص به خودشان را دارند.