مسجد شهباز خان
درباره مسجد شهباز خان
مسجد شهباز خان بنایی تاریخی متعلق به میانه دوران قاجاریه و یا اوایل قرن نوزدهم میلادی است؛ بنای این مسجد، به دلیل کوچک‌تر و محدودتر بودن شهر کرمانشاه در آن زمان، در بیرون شهر واقع بوده است، اما امروزه، در نتیجه مدرن شدگی و با توجه به گسترش شهری شهر کرمانشاه، مسجد شهبازخان در قسمت مرکزی شهر قرار دارد.
این مسجد در چهار راه اجاق، یکی از مناطق مرکزی و از جمله تقاطع‌های قدیمی، مهم و پرجمعیت شهر کرمانشاه پدید آمده است؛ ورودی مسجد حاج شهبازخان کلهر، به شکل زیرگذر و با معماری ویژه‌ای طراحی و ساخته شده است.
معماری مسجد حاج شهباز خان
شبستانی بزرگ، با سقفی بلند و دارای دوازده ستون سنگی یکپارچه، ویژگی منحصر به فرد این مسجد است؛ ستون‌های شبستان، طاق‌های بزرگ و زیبایی را حمل کرده‌اند که از نظر معماری داخلی و تزیینات پوششی، بسیار متنوع است؛ برخی از این طاق‌ها را به صورت «طاق چشمه» ساخته و با شیوه‌های «معرق‌کاری» تزیین نموده‌اند.
هندسه شبستان مستطیلی است و تعداد بیست گنبد به نسبت کوچک دارد؛ پوشش دیوارها از نوع «آجر چین» با بندکشی سفید است. صحن مسجد نیز مستطیل شکل است و نزدیک به چهارصد متر مربع وسعت دارد و در هر ضلع یا جوانب چهارگانه این صحن، حجره‌ها، شبستان و مدرسه قرار دارند.
سقف شبستان پوشش گنبدی داشته و تنها، گنبد اصلی که فضای محراب را چون چتری در برگرفته، از نوع گنبدهای موسوم به «چهار بخشی» است؛ اما دیگر گنبدها معماری و فرم «عرق چینی» دارند.
تزیین گنبدها را، به زیبایی، با کاشی و آجرهای لعاب خورده انجام داده‌اند که جلوه‌ای جذاب و حسی بهشتی به بیننده القا می‌کند. در یکی از آخرین مرمت‌ها و برنامه‌های توسعه مسجد شهبازخان، سازه‌ای جدید با الگو گرفتن از «مسجد النبی» در مدینه منوره، به بخشی از ساختمان بنا افزوده‌اند که زیبایی، عظمت و جذابیت مسجد شهباز خان را بارها برابر افزوده است.
کاربری‌های گوناگون مسجد شهبازخان
از مسجد شهبازخان هم با عنوان مسجد و هم با نام مدرسه دینی یاد می‌شود، دلیل این امر به کاربری‌های متفاوت این بنا در طول زمان برمی‌گردد و چنان که از اطلاعات و اسناد جا مانده از زندگی شهباز خان کلهر برمی‌آید، این مکان تاریخی – مذهبی را در آغاز به نیت مدرسه علوم دینی و به تعبیری با هدف «حوزه» برای تربیت علمای دین ساخته‌اند و در دوره اولیه حیات این بنا، از آن به همین منظور استفاده شده است.
البته پس از مدتی، مکان مورد نظر را تبدیل به مسجد کرده‌اند و دیگر به عنوان مدرسه برای فراگیری علوم دینی کاربرد ندارد. بانی پدید آمدن و ساخت این مکان متبرک، تاریخی و ارزشمند، چنان که از نام آن پیداست، منسوب به شهبازخان از «طایفه حاجی زاده‌گان» و متعلق به ایل بزرگ «کلهر» بوده است.
طایفه حاجی زادگان که امروزه تبدیل به طایفه‌ای بزرگ، پراکنده و پرجمعیت شده است، توسط شهبازخان حاجی زاده و برادرانش که گویا شش تن بوده‌اند، بنیان گذاشته شده است.
خانواده اصلی و سر سلسله طایفه حاجی زادگان، از حاکمان نیابتی کشوری و از جمله ایل خانان محلی استان کرمانشاه بوده‌اند؛ این کسان در دور «قجری» پسین و اوایل «پهلوی اول»، حکمرانی ایل کلهر را برعهده داشته‌اند و به دلیل بزرگی، پرشماری نفوس و پراکندگی ایل کلهر، در حقیقت و در عمل بر تمام جغرافیای وسیع استان کرمانشاه حکم می‌رانده‌اند.
البته از نظر تاریخی، چون ایلخانی و ریاست خاندان حاجی زادگان بر ایل کلهر پیش از «داوودخان» بوده و از طرفی اسناد و مکتوبات تاریخی در مورد داوودخان در دسترس است، بنابراین برخی بر این گمان هستند که ایلخانان حاجی زاده، با ریاست شهباز خان، تنها دو دانگ از شهر کرمانشاه و بخشی وسیع، اما نه همه کلهر را در حکم رانی خود داشته‌اند.
مسجد شهباز خان کجاست؟
با توجه به موقعیت مسجد که در ناحیه شهری و بخش مرکزی شهر کرمانشاه قرار گرفته، راه دسترسی به آن، از چند مکانِ مهم، به شرح زیر است:
- از «چهار راه اجاق» تا مسجد شهباز خان، یک کیلومتر و سه دقیقه؛ از «چهار راه سنگر» تا مسجد چهار کیلومتر و نه دقیقه و از «تقاطع لب آب» ده کیلومتر و شانزده دقیقه مسافت و زمان را باید طی نمود.
- فاصله و زمان مورد نیاز برای رسیدن به مسجد شهباز خان، از میدان فردوسی سه و نیم کیلومتر و نه دقیقه؛ از میدان امام‌حسین (ع) یازده کیلومتر و پانزده دقیقه؛ از میدان مصدق دو کیلومتر و شش دقیقه است.
- فاصله و زمان لازم برای رسیدن به مسجد شهباز خان، از فرودگاه بین المللی کرمانشاه (فرودگاه شهید اشرفی اصفحانی) بیست کیلومتر و بیست و چهار دقیقه؛ از پایانه مسافربری کاویانی (کرمانشاه – همدان) نه کیلومتر و پانزده دقیقه؛ از پایانه مسافربری راه کربلا (کرمانشاه – ایلام) چهار و نیم کیلومتر و ده دقیقه می‌باشد.
مکان های مهم نزدیک به مسجد شهبازخان
مسجد شهباز خان در منطقه‌ای در مرکز شهر کرمانشاه قرار دارد که فراوانی اماکن گردشگری از هر نوع در آن زیاد است. از جمله این مکان‌های مذهبی، تاریخی و تفریحی موارد زیر را می‌توان برشمرد:
- تکیه معاون الملک و تکیه بیگلربیگی؛ مسجد جامع شهر کرمانشاه و…
- زورخانه سنتی علمدار، بازار سنتی تاریکه بازار، بازار سنتی فیض آباد، بازار اسلامی، بازار مس گرها و…
پیشنهاد کرمانشاه گشت در سفر به مسجد شهباز خان
نظر به وظایف و اهداف تعیین شده و با توجه به هماهنگی‌ها و همکاری‌هایی که سامانه کرمانشاه گشت، با نهادها، ارگان‌ها و متولیان دولتی و اشخاص حقوقی و حقیقی برقرار کرده و همچنان برقرار می‌کند، بنابراین این سامانه پیشنهاد می‌دهد که زائرین، مسافران و گردشگران عزیزی که قصد بازدید و زیارت مسجد شهبازخان را دارند، پیشاپیش و در زمان مناسب از ساعات و روزهای باز بودن و فعالیت مسجد، به کمک و واسطه سامانه گردشگری کرمانشاه گشت، اطمینان حاصل نمایند.
اقامتگاه های کرمانشاه
گالری تصاویر مسجد شهباز خان
