مسجد عمادالدوله

درباره مسجد عمادالدوله

مسجد عمادالدوله در شهر کرمانشاه یکی از مساجد بزرگ و تاریخی این شهر است، که معماری و ساخت آن به دوران قاجاریه برمی‌گردد. این مسجد باشکوه در اواخر قرن سیزدهم قمری، یعنی بیش از صد و پنجاه سال پیش، به دستور امام قلی میرزا ملقب به عمادالدوله ساخته شده است؛ عماد الدوله در آن زمان از طرف حکومت مرکزی قجر، به عنوان والی غرب و سرحدات عراقین منسوب شده و در کرمانشاه زندگی می‌کرده است.

داستان ساخت مسجد عمادالدوله

یکی از جذاب‌ترین رویدادهای مربوط به ساخت و پدید آمدن این مسجد این است که پس از اتمام بنای مسجد، امام قلی میرزای عماد الدوله به عراق رفته، یکی از درهای حرم امام علی (ع) را کنده و به تبرک، به کرمانشاه می‌آورد و در را در مدخل مسجد خودش نصب می‌کند.

این در که ساخت آن متعلق به دوران صفویه است، امروزه در ورودی بازار زرگرها قرار دارد و به نام «قاپی شاه نجف» معروف شده است؛ لفظ «قاپی» به معنای همان در، درگاه و چهارچوب در است.

بنای مسجد عماد الدوله، که به شکل موسوم به چهار ایوانی ساخته شده و شاید بزرگترین مسجد کرمانشاه باشد، دارای قسمت‌های مختلف با کارکردهای متفاوت است؛ از جمله این قسمت‌ها می‌شود به سردرها، صحن، ایوان، شبستان ستون‌ دار و تعداد زیادی حجره اشاره کرد.

برجستگی‌های معماری مسجد عمادالدوله

از نکات برجسته در معماری مسجد عماد الدوله، تزیینات کاشی‌ کاری آن است؛ بیشتر این تزیینات را نقوش هندسی – گیاهی که حالتی تجریدی و انتزاعی دارند تشکیل داده است.

این نقش‌ها در کمال زیبایی و ظرافت بسیار هم ساده و از نظر بصری روان هستند، نوع تزیینات کاشی‌ کاری‌ها برگرفته از سبک معماری صفویه و زندیه است و قابل ذکر اینکه با همه تنوع نقوش و طرح‌ها، در هیچ جای مسجد از نقوش انسانی استفاده نشده است.

کاشی‌ کاری ایوان مسجد عماد الدوله شامل کتیبه‌ای است که قصیده‌ای را بر آن نوشته‌اند، قصیده نام ناصر الدین‌ شاه، پادشاه قاجار، نام سازنده و تاریخ ساخت بنا را در خود دارد.

از دیگر ویژگی‌های مسجد عماد الدوله، موقعیت بنای آن است که در جوار بازار سنتی زرگرها، از مجموعه تاریکه بازار قرار دارد چنان که ورودی اصلی مسجد که شامل «قاپی شاه نجف» است به بازار باز می‌شود و ورودی دیگر مسجد نیز به تقاطع بازارهای زرگرها و حوری‌ آباد باز می‌شود، تقاطعی که زیر بزرگترین گنبد بازار قرار گرفته که موسوم به میدان بازار است.

بخش‌های مهم و به نسبت مستقل مسجد عماد الدوله، افزون بر «قاپی شاه نجف» عبارتند از برج ساعت و حوزه علمیه؛ بنای برج ساعت در این مسجد، همچون برج ساعت در مسجد امام تهران و دیگر برج ساعت‌های دیگر مساجد ایران، از معماری مناره‌ها گرفته شده است و یکی از نشانه‌های هم‌ آوایی با رشد تکنولوژی مدرن در مساجد و مکان‌های مذهبی در اواخر دوره قاجار است.

حوزه علمیه نیز امروزه، حجره‌های پیرامون صحن را به سکونت طلاب و محلی برای زندگی و تحصیل آنان اختصاص داده است؛ این حجره‌ها به علاوه بازار و کاروان‌ سرای عمادالدوله که شامل صدها مغازه و حجره است، وقف بر مصارف مسجد بوده و زیر نظر اداره اوقاف است.