صنایع دستی
درباره صنایع دستی استان کرمانشاه
استان کرمانشاه با تنوع تاریخی، فرهنگی و اقلیمی زیادی که در شهرستانها و بخشهای زیرمجموعهاش دارد، سرشار از گوناگونی صنایع دستی در بین استانهای ایران است؛ این فراوانی سرشار در حوزه صنایع دستی و بومی از یک سو ناشی از فرهنگ غنی و سنتی مردم این دیار و رنگارنگی آداب، سنتها و باورهای این مردم است و از سوی دیگر از پیشینه و قدمت طولانی و دیرینه زندگی در این استان بر میخیزد.
به عبارتی مردم زاگرس نشین در استان کرمانشاه، که از اقوام کرد هستند و در طول هزاران سال، در قالب طایفهها و ایلهای متنوع، سرگرم کشاورزی، دامپروری و زندگی کوچ روی بودهاند؛ همچنین از رنگارنگی در آیینها، باورها، سنتها و آداب و سبک زندگی برخوردار بودهاند و صنایع دستی در استان کرمانشاه، متأثر از اقلیم کوهستانی، زندگی سنتی، آیینهای ایرانی، باورهای مذهبی و فرهنگ بومی و محلی مردم بوده است.
نمود این عاملها را میتوان در سبکهای موسیقی، رقصها، نقشهای گلیم، گیوه و چیغ به وضوح مشاهده کرد؛ استان کرمانشاه با وسعت به نسبت زیادی که دارد، شامل شهرستانها و مناطق مختلفی است که هر یک صنایع دستی مخصوص به خود را دارند و در عین حال که از فرهنگ عام کردی و استانی تأثیر گرفتهاند، هر شهرستان و هر منطقهای نیز، سبک و شیوه خاص خود را در تولید صنایع دستی دخیل کرده است؛ این سبک و شیوه مخصوص هر شهرستان، تابع سنت مردمی، شرایط اقلیمی و متأثر از روحیه و باورهای دیرینه آن شهرستان است.
به زبانی سادهتر، شهرستانهای کرمانشاه، اسلام آباد غرب، دالاهو، قصرشیرین، سرپل ذهاب، پاوه، گیلانغرب، جوانرود، هرسین، صحنه، سنقر، کنگاور، ثلاث باباجانی و حتی شهر بیستون که جزیی از شهرستان هرسین است، هر یک دارای صنایع دستی و هنرهای دست ساز و دست بافت خاص خود هستند؛ یعنی برای نمونه در تمام این شهرستانها گلیم و چیغ ساخته میشود اما این گلیم و چیغ در هر شهرستانی از طرح، رنگ، نقش و سبک خاص آن شهرستان پیروی میکند و این تفاوتها در ساختار و فرم محصولات ناشی از آداب، سنتها، فرهنگ عامه و آموزههای نیاکانی در نزد مردمان آن شهرستانها است.
تاریخچه صنایع دستی استان کرمانشاه
به گواهی کاوشها و پژوهشهای باستان شناسی و زمین شناسی، قدیمیترین دست ساختها و ابزارهای شکار که نوعی صنایع دستی اولیه و باستانی هستند، مربوط به عصر مفرغ و دوران پارینه سنگی بوده و در غارهای کوه بیستون مانند غار شکارچیان، غار مرتاریک، غار مرآفتاب و… یافت شدهاند.
این نخستین نشانه و دلیل بر پیشینه دور و باستانی صنایع دستی در استان کرمانشاه است و نشان از خوی خلاقیت و تلاش هنری در نزد پدران و مادران تاریخی و نیاکان باستانی مردم استان کرمانشاه دارد.
برای نمونه میتوان به اسطوره – تاریخی اشاره کرد که بنیان گذاشتن و آغازگر کرمانشاه به عنوان شهر را به تهمورث دیوبند نسبت دادهاند و جالب این که، تهمورث دیوبند، پادشاه پیشدادیان، نخستین انسانی بود که فن و صنعت ریسندگی را آموخت و به مردمان آموزاند و بانی اولین کارگاههای ریسندگی و بافندگی در کرمانشاه باستانی شد.
به هر روی، بعد از دوران پیشاتاریخی، میتوان به عصر هخامنشیان، ساسانیان و دوره اسلامی استناد کرده، فرآوردههای صنعتی و صنایع فلزی و سازههای سنگی و انواع بافتهها و… را به حساب پیشینه هنرهای دستی کرمانشاه گذاشت؛ که امروزه با تغییر و تحول و با گذشتن از دل تاریخ، سینه به سینه به مردم امروز رسیده و نتیجه آن، صنایع دستی امروزین استان کرمانشاه است.
انواع صنایع دستی استان کرمانشاه
چنان که آمد، بیشتر محصولات و تولیدات صنایع دستی در تمام شهرستانها و مناطق مختلف روستایی در استان کرمانشاه تولید میشوند و از تکرار پذیری و فراوانی بالایی برخوردار هستند، اما هر یک از این تولیدات مشترک، در هر شهرستان از شیوه و سبک و سیاق فرهنگ بومی و سنتهای مردمی آن شهرستان تاثیر میپذیرد. با توجه به این نکته، در زیر بخشی از هنرهای دستی استان را میآوریم:
- ساخت زیور آلات محلی.
- انواع گیوه همانند: گيوه رنگی، گيوههای رويه سوزنی، زيره چرمی.
- گستردنیها همانند: گلیم بافی، موج بافی، جاجيم بافی، چيغ بافی، نمد مالی، موزائیک کاری، فرش بافی، چهل تکه دوزی، کاشی هفت رنگ.
- هنرهای دستی مربوط به لباس محلی، همانند: سرمه دوزی، رو دوزی، طراحی سنتی پارچه، رنگرزی سنتی پارچه، منجوق دوزی، پولک دوزی، قلاب بافی، سنگ دوزی لباس، شال بافی.
- ساخت سازهای موسیقی سنتی همانند: تنبور، تار، سه تار، دف، تنبک.
- ساخت دیگر صنایع هنری همانند: سفالگری، معرق کاری، منبت کاری، تراش شيشه، قلمزنی روی مس، خراطی و نازک كاری چوب، مجسمه سازی ، مشبک سازی، چاقو سازی، حکاکی سنگ، نقاشی قهوه خانهای، گچبری سنتی، بافت سياه چادر، ساخت مصنوعات چرمی.
فروشگاه های صنایع دستی استان کرمانشاه
به زودی بخش فروشگاه سامانه کرمانشاه گشت راه اندازی میشود و کاربران عزیز میتوانند انواع صنایع دستی مورد نظر خود را تهیه نمایند.