تپه قلا
درباره تپه قلا
تپه قلا در قلب شهرستان گیلان غرب در استان کرمانشاه واقع شده است؛ بی‌گمان تاکنون در شهرهایی که قدمتی کهن دارند، تپه‌های خاکی سرخ رنگی دیده‌اید که در زبان مردم زاگرس نشین، به آن‌ها «قلا» می‌گویند که معنی قلعه می‌دهد، البته در زبان‌های کردی، لری، لکی و… به معنای خانه است.
تپه قلا از جمله قلا یا همان قلعه‌هایی است که در شهرهای دیگر استان هم یافت می‌شوند، از جمله در گودین کنگاور، چقاگاوانه اسلام آباد غرب، تپه رشید سرمست در شهرستان گیلانغرب و…؛ در بسیاری از مناطق و شهرهای ترکیه و عراق امروزی هم می‌توان چنین آثاری را مشاهده کرد.
تپه قلا در گیلانغرب، مثل تمام هم‌خانوادهایش که نام بردیم، قدمتش به دوره اوروکی‌ها یا سلسله اوروک می‌رسد؛ یعنی در روزگاری نزدیک به ۴۰۰۰ تا ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح.
اوروکی‌ها با وجود استعمارگر و استثمارگر بودن، سلسله‌ای پیشرو و پیشرفته نسبت به زمانه‌شان بوده‌اند؛ شاهد این مدعا اینکه، سامانه و سازوکاری اقتصادی – تجاری در آن زمان شکل داده بوده‌اند که در نوع خود در مقایسه با ملاک‌های امروزه کم نظیر بوده است.
این سیستم بدیع به زبان امروز، نوعی شرکت نگهدارنده بزرگ و وسیع (هلدینگ)، یک جور سامانه چند ملیتی و مجموعه‌ای از تعدادی اتاق بازرگانی بوده است؛ به این صورت که اوروکی‌ها در هر شهر و ولایتی قلعه‌ای ساخته، از مردم بومی همان ولایت نیرو استخدام می‌کردند و در تمام روزهای سال سرگرم تجارت و خرید و فروش می‌شدند.
مرکز و انبار اصلی این تجارت خانه در نزدیکی بغداد امروزی و به اصطلاح در مرکز امپراتوری اوروکی بود؛ در آخرین کاوش نارس و ناتمامی که در سال ۱۳۹۸ خورشیدی روی این قلعه صورت گرفته است، در حفاری محدود به ۵/۱ متر مربع و به عمق نزدیک به ۱۰ متر، به گفته اولیای امور، اشیاء و نمونه‌هایی از مصالح و… را یافته‌اند که عمر سازه را از هزاره سوم پیش از میلاد تا عصر دودمان قاجار نمایانده و نشان می‌دهد (به درازای تاریخی دست کم ۵۰۰۰ ساله) و ثابت می‌کند که این سازه کاربری‌های بسیار زیاد و نیز بسیار متفاوتی داشته است.
برای نمونه یافته‌هایی به دست آمده که نشان می‌دهند روزگاری انبار غله بوده و یا نشانه‌هایی مبنی بر اینکه وقت‌هایی کارکردی شبیه پاسگاه یا یک نوع مکان جنگی داشته است.
تپه قلا کجاست؟
تپه قلا یا قلعه قلا که خود واژه «قلا» نیز در زبان کردی به معنای قلعه و خانه بزرگ است، در مرکز شهر گیلان غرب و در جوار میدان مرکزی شهر واقع شده، مسیرهای اصلی شهری در این نقطه از همدیگر و از خیابان اصلی منشعب می‌شوند؛ بنابراین دسترسی به آن ساده بوده، قلعه از هر نقطه شهر، به دلیل بلندی آن به چشم می‌آید. فاصله برخی نقاط و جاذبه‌ها از قلعه قلا به شرح زیر است:
- فاصله تفرجگاه سراب مورت تا قلعه قلا سه کیلومتر و پنج دقیقه است.
- فاصله آتشکده حسن زوردار تا قلعه قلا چهار کیلومتر و پنج دقیقه است.
- فاصله کاخ اربابی و آتشکده سراب مورت از قلعه قلا سه کیلومتر و پنج دقیقه است.
مکان های مهم نزدیک به تپه قلا
قلعه قلا در شهر گیلان غرب، در دامنه کوهی موسوم به سریوان واقع شده است که از جمله آخرین رشته‌های زاگرس در شاخه غربی آن است.
این شهرستان در منطقه‌ای تاریخی و طبیعی با مجموعه‌ای از آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی قرار دارد که یکی از مسیرهای گردشگری استان کرمانشاه بوده و دارای مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری زیادی در حوزه‌های تاریخی، مذهبی، طبیعی و تفریحی است؛ برخی از این جاذبه‌های نزدیک به قلعه قلا عبارتند از:
- تفریحگاه سراب مورت، سد سراب، تفریحگاه ناودار، کاخ اربابی و…
- زیارتگاه حضرت ابوالفضل، زیارتگاه حضرت سلیمان، سد زاگرس و…
- تنگ گولم، آتشکده سراب مورت، آتشکده حسن زوردار، گردنه ملیه نی و…
- سازه امله قوت، گلین، دشت دیره، دشت ویژنان، گوردخمه دیره، استودان مهرنگار و…
پیشنهاد کرمانشاه گشت در سفر به تپه قلا
قلعه قلا در پیرامون خود پارکینگ برای پارک خودرو دارد و بازدید از آن بدون ورودیه است؛ به کمک پله‌های تعبیه شده می‌توان به بالای آن رفت و از چشم انداز بی‌نظیری که از شهر به دست می‌دهد لذت برد.
همچنین تپه و قلعه قلا در مرکز شهر واقع شده و این امکان را به گردشگران و حتی مسافران و زائران عتبات عالیات می‌دهد که در حین بازدید از این شهر و از این اثر تاریخی با فرهنگ، آداب و رسوم، صنایع دستی و آداب غذایی مردم بومی شهر آشنا شده، از بازار محلی آن دیدن نمایند.
بهترین محصولات پروتئینی طبیعی و محصولات لبنی و نیز روغن اعلای حیوانی را می‌توان در مراکز پیرامون قلعه قلا تهیه و خریداری نمود.
اقامتگاه های گیلان غرب
گالری تصاویر تپه قلا
