غار مرخر
درباره غار مرخر
در یکی از دامنههای بیستون از شهرستان هرسین و در ارتفاع یک هزار و چهارصد متری، مجموعه‌ای از غارها در طول زمان پیدا شده و تبدیل به مکان‌های گردشگری شده‌اند.
از جمله این غارها، غار مرخر است که در نزدیکی غار شکارچیان که بسییار معروف است واقع شده است، وجه تسمیه نام مرخر (و خر، خریل) و دلیل این نامگذاری این است که دهانه و ورودی‌های بیشتر این غارها به شکل منحنی و دورانی بوده و در زبان و گویش‌های بومی منطقه چنین حالتی را «مر»، به معنای انحنا، پیچ و دایره می‌گویند.
یکی از مصادیق این نامگذاری وجود غار دیگری در همین منطقه است که به نام غار مرتاریک شناخته شده است؛ غار مرخر با طول بیست و هفت متر، دهانه‌ای جنوبی دارد که دشت‌های بیستون را در چشم انداز زیبایی قاب کرده است.
مساحت غار بیش از هشتاد متر است و نسبت به کف ورودی، تا عمق بیست و پنج متری پایین و به دل کوه خزیده است؛ در میانه دهه چهل شمسی (سال ۱۳۴۴) گروهی کاوشگر کانادایی، به سرپرستی فلیپ اسمیت، آغاز به کاوش در غار مرخر کردند، که در نتیجه آن انبوهی باور نکردنی از منابع اطلاعاتی دست اول را پیش چشم باستان شناسان و زمین شناسان و مردم شناسان تاریخی نهادند.
اسمیت و گروه کاوشگرش در دل غار مرخر، انواع ابزار سنگی از جنس کوارتزیت، ژاسپ و چرت؛ انواع استخوان و بقایای جانوری از اسب سانان، گاوسانان و بزسانان کوهی و همچنین مقدار زیادی سفال و ذغال و دیگر وسایل طبیعی و مصنوعی را به دست آوردند.
به شهادت کشفیات حاصل شده از غار مرخر و با استناد به نظر زمین شناسان، این غار متعلق به دوره چهارم از دوران زمین شناسی (پله ایستوسن) بوده و اطلاعات بسیار با ارزشی درباره عصر پارینه سنگی میانی و متأخر به ما می‌دهد؛ طبق این اسناد و مدارک، غار مرخر متعلق به دورانی است که به عصر تراشنده‌ها و عصر تیغه سازی سنگی شهرت دارد که به آن عصر «صنعت موسترین» می‌گویند.
افزون بر اطلاعات باستان شناسی و زمین شناسی، غار مرخر در مورد اقلیم شناسی و گیاه و جانور شناسی و نیز در مورد تاریخ، به مورخین و انسان شناسان تاریخی یاری بسیار رسانده است و این به دلیل آن است که اطلاعات به دست آمده از غار، بازه زمانی به نسبت طولانی پارینه سنگی میانی تا عصر ساسانی سپسین را در برمی‌گیرد.
غار مرخر کجاست؟
غار مرخر در مجموعه تاریخی، باستانی و ثبت جهانی شده بیستون قرار دارد که یکی از مجموعه‌ها و موزه‌های تاریخی و پر ارزش در ایران و سرتاسر جهان است.
مجموعه بیستون با تمام مکان‌ها، آثار و جاذبه‌های گردشگری خود در دامنه کوه بیستون، در جوار شهر کنونی بیستون و بر مسیر اصلی بزرگراه همدان به کرمانشاه واقع شده است، بنابراین دسترسی به این مجموعه و میراث بی‌همتا به نسبت آسان است و در موقعیت به نسبت نزدیکی از بسیاری مراکز شهری و مراکز استانی در سرتاسر کشور قرار گرفته است.
فاصله و زمان مورد نیاز برای رسیدن به مجموعه بیستون و بازدید از غار مرخر از برخی از مهم‌ترین نقاط شهری به شرح زیر است:
- فاصله غار از شهر هرسین سی کیلومتر و سی دقیقه است.
- فاصله غار از شهر کرمانشاه سی و پنج کیلومتر و سی و پنج دقیقه است.
- فاصله غار از شهر تهران چهارصد و شصت کیلومتر و شش ساعت است.
- فاصله غار از شهر همدان صد و پنجاه کیلومتر و دو ساعت و بیست دقیقه است.
غار مرخر مربوط به چه زمانی است؟
این غار باستانی مانند غارهای مرتاریک، غار مردودر، مرآفتاب و شکارچیان در دامنههای کوه بیستون و نزدیک به مجموعه میراث تاریخی و جهانی بیستون، یکی از قدیمی‌ترین غارهای جهان است که یافته‌های آن نشان از وجود زندگی انسانی در دوران پارینه سنگی دارد.
دوران پارینه سنگی به دورانی گفته می‌شود که انسان‌ها برای نخستین بار از ابزارهای سنگی برای شکار و دیگر کارها استفاده می‌کرده‌اند و زمان آن از ۴۰ هزار سال تا ۴۰۰ هزار سال پیش از امروز را شامل می‌شود که در دل خود به دوران پارینه سنگی پیشین، میانه و پسین تقسیم می‌شود.
دوران پارینه سنگی به ترتیب بعد از دوران میانه سنگی و نو سنگی واقع شده که روی هم دوران پیشا تاریخی را تشکیل می‌دهند و دوران پیشا تاریخی بعد از دوران نیا تاریخی و هر دو بعد از دوران تاریکی بوده‌اند.
گالری تصاویر غار مرخر
