کانال آبرسانی
درباره کانال آبرسانی
کانال آبرسانی یا نهر شاه گدار قصرشیرین از جمله آثار تاریخی و بناهای مهندسی در عصر ساسانی است که در نزدیکی روستای سید ایاز آغاز شده و به طول نزدیک به پانزده کیلومتر به سمت مرز ایران با عراق امتداد می‌یابد.
نهر شاه گدار به دستور خسروپرویز و در اواخر عصر ساسانیان ساخته شده که از نظر مهندسی و تکنیک به کار رفته در طراحی و ساخت آن یکی از بی‌همتاترین ابینه‌های باستانی است؛ ساز و کار عبور آب در نهر شاه گدار بر مبنای نیروی حاصل از اینرسی و ثقل خود آب بوده، آب رودخانه اروند (الوند یا حلوان) را از جنوب منطقه به شمال آن و با وجود اختلاف ارتفاع پانزده متری هدایت می‌کند.
نهر شاه گدار از بلوک‌های سنگی و سنگ‌های موسوم به سنگ ماسه‌ای ساخته شده که رنگ آن‌ها خاکستری مایل به سبز است که زیبایی بصری خاصی دارد؛ عرض متوسط یا میانگین پهنای کانال حدود سه و نیم متر است اما با توجه به بستر کانال و عوارض زمینی که کانال از آن عبور کرده است، در برخی قسمت‌ها عرض آن به چند متر می‌رسد؛ عمق بخش‌های باقیمانده به حدود یک متر می‌رسد و عرض دیواره‌های جانبی نهر هفتاد سانتی متر است.
کانال آبرسانی ساسانی یا نهر شاه گدار در طول زمان و در مراحل تاریخی مختلف بازسازی شده و مورد بهره برداری کشاورزان و باغداران واقع شده است؛ یکی از مرمت‌های کلی و اساسی نهر شاه گدار به دوره پهلوی اول برمی‌گردد که تأثیر زیادی در آبرسانی به زمین‌های شهرستان قصرشیرین و حتی برخی از مناطق عراق داشته است.
کانال آبرسانی کجاست؟
کانال آبرسانی ساسانی یا نهر شاه گدار به دلیل درازا و مسیر متنوع آن از مناطق زیادی می‌گذرد اما روستای سید ایاز نزدیک‌ترین منطقه مسکونی به کانال و نزدیک به ابتدای آن است؛ بنابراین فاصله نقطه شروع نهر از برخی مناطق مهم به شرح زیر است:
- فاصله شهر خسروی تا نهر شاه گدار سی کیلومتر و نیم ساعت است.
- فاصله سرپل ذهاب تا نهر شاه گدار بیست کیلومتر و بیست دقیقه است.
- فاصله قصرشیرین تا ابتدای نهر شاه گدار کم‌تر از ده کیلومتر و ده دقیقه است.
- فاصله منطقه تفریحی ریجاب تا نهر شاه گدار پنجاه کیلومتر و پنجاه دقیقه است.
مکان های مهم نزدیک به کانال آبرسانی
منطقه نهر شاه گدار و شهرستان قصرشیرین در استان کرمانشاه از مراکز تمدن و از مجموعه‌های آثار باستانی در دوره ساسانیان هستند؛ بنابراین بسیاری از جاذبه‌های تاریخی و باستانی، به ویژه آثار مربوط به دوره ساسانی در این شهرستان واقع شده‌اند. برخی از مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری در نزدیکی نهر شاه گدار به شرح زیر هستند:
- یادمان شهید بهشتی، عمارت خسرو، پارک قصر شیرین، بان قلعه، قدمگاه امام حسن و…
- کاروانسرای قصر شیرین، نخلستان قصر شیرین، آتشکده چهارقاپی، بازارچه قصر شیرین و…
پیشنهاد کرمانشاه گشت در سفر به کانال آبرسانی
مسیر بازدید از نهر شاه گدار یا کانال آبرسانی ساسانی از همان مسیر کاخ خسرو می‌گذرد و نرسیده به کاخ خسرو می‌توان به سمت روستای سیدایاز و نهر شاه گدار رفت.
بخشی از نهر شاه گدار درست رو به روی گمرک پرویزخان بوده و از این مسیر نیز می‌توان به بازدید از نهر رفت؛ جاده‌ای خاکی و محلی، با فاصله نزدیکی به موازات نهر شاه گدار موجود است که امکان بازدید با خودرو را ممکن می‌کند.
ساخت کانال آبرسانی یکی از طرح‌های کشاورزی پیشرو در زمانه خسروپرویز بوده و برای آبیاری زمین‌ها، مراتع و تأمین آب آشامیدنی مردم ساخته شده است. با این که در اذهان مردم بومی و در داستانی عامیانه، ساخت نهر شاه گدار ناشی از علاقه خسروپرویز به شیرین، همسر ارمنی او بوده است.
اقامتگاه های قصر شیرین
گالری تصاویر کانال آبرسانی
